Το Σιδερένιο Τακούνι

Το Σιδερένιο Τακούνι

Τζακ Λόντον

Εκδόσεις Γκοβόστη

Η φτώχεια, η ανισότητα και η συντριβή των οικονομικά αδύναμων παίρνουν όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις στην Ευρώπη και την Αμερική μετά το ξέσπασμα της κρίσης του 2008, εγείροντας συχνά πλήθος ερωτήματα και για τη λειτουργία της δημοκρατίας. Μιαν εκατονταετία πριν, το 1907, ένα μυθιστόρημα γραμμένο από κάποιον που αφιερώθηκε με όλες του τις δυνάμεις στα ιδανικά του σοσιαλισμού, χωρίς να αποβάλει ποτέ την ατομικότητά του, μιλούσε ήδη για έναν κόσμο ο οποίος ήταν έτοιμος να οδηγήσει μέσα από τις τεράστιες ταξικές του συγκρούσεις στην πλήρη καταστροφή. Ο λόγος είναι για το Σιδερένιο Τακούνι του Τζακ Λόντον, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Γκοβόστη σε ανέκδοτη μετάφραση του Άρη Αλεξάνδρου (πρόλογος Ανατόλ Φρανς)

Το Σιδερένιο Τακούνι αποτελεί μια εφιαλτική αρνητική ουτοπία. Προλαβαίνοντας τον Γιεβγκένι Ζαμυάτιν, τον Τζορτζ Όργουελ και τον Άλντους Χάξλεϊ, που παράστησαν στις δικές τους αρνητικές ουτοπίες μια πολιτεία ικανή να καταβροχθίσει και την τελευταία ικμάδα των μελών της, εκμηδενίζοντας όχι μόνο τα δικαιώματα, αλλά και την οποιαδήποτε δυνατότητα αντίστασής τους, ο Λόντον επινοεί μιαν ιστορία η οποία κινείται σε τρία χρονικά επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο υπάρχει ένα κείμενο που γράφεται το 1932. Πρόκειται για τη μαρτυρία της Άβις Έβερχαρντ, που αφηγείται την επαναστατική δράση του συζύγου της Ερνέστου μεταξύ 1912 και 1917 (το δεύτερο χρονικό επίπεδο) εναντίον ενός εξωφρενικού καθεστώτος καταστολής. Το κείμενο της Άβις, που διακόπτεται απότομα, σχολιάζει ο Άντονυ Μέρεντιθ αρκετούς αιώνες μετά (τρίτο χρονικό επίπεδο), όταν το κακό έχει υποχωρήσει ολοκληρωτικά και η ελευθερία και η ισονομία αποτελούν τον κανόνα της καθημερινής συμβίωσης.

Το Σιδερένιο Τακούνι» που ανήκει στα λιγότερο γνωστά έργα του Λόντον και δείχνει αμέσως την εξοικείωσή του με τις έννοιες και τα αναλυτικά σχήματα του μαρξισμού, έχει ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως. Πολλοί το έχουν δει σαν μια αλληγορία για την πολιτικοκοινωνική βία του καπιταλισμού, άλλοι ως μια διορατική προειδοποίηση για την επικράτηση του φασισμού κι άλλοι ως ένα πύρινο όραμα για την τελική νίκη του σοσιαλισμού.

Ένα από τα πιο ζωτικά στοιχεία, ωστόσο, του έργου είναι η έγνοια του Λόντον για τη μοίρα της μεσαίας τάξης, που σφηνωμένη ανάμεσα στην ακαμψία από τη μια των εκπροσώπων της καπιταλιστικής εξουσίας (εφημερίδες, δικαστικό σώμα, μορφωτικοί σύλλογοι, εκκλησιαστικές οργανώσεις) και από την άλλη των ηγετών της επανάστασης, οι οποίοι μοιάζουν έτοιμοι να πεθάνουν πάση θυσία για τους σκοπούς τους, χάνει σιγά-σιγά όλα τα προνόμια και τα αγαθά της, για να καταλήξει με μαθηματική ακρίβεια στον αφανισμό.

Ο Λόντον μπορεί να μην τάσσεται με το μέρος της μεσαίας τάξης (η καρδιά του συντονίζεται με την καρδιά των επαναστατών), αλλά το Σιδερένιο Τακούνι εικονογραφεί με έναν σχεδόν σπαρακτικό τρόπο το δράμα της, το οποίο είναι το δράμα όσων πληρώνουν χωρίς να έχουν φταίξει στο παραμικρό την πλεονεξία, τη σκληρότητα και την επιθετικότητα εκείνων που έχουν αποφασίσει να τους βγάλουν ούτως ή άλλως εκτός μάχης.