Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης

Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης

Μίλαν Κούντερα

Εκδόσεις Εστία

Χτες διάβασα Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης του Μίλαν Κούντερα. Γράφτηκε το 1978 και ήταν το πρώτο βιβλίο, που έγραψε ο Τσέχος συγγραφέας μετά την αυτοεξορία του στη Γαλλία. Το βιβλίο επανακυκλοφόρησε φέτος, κλασσικά από τις εκδόσεις Εστία και κλασσικά σε μετάφραση του Γιάννη Χάρη.

Είναι μια σειρά διηγημάτων, στο γνώριμο πικρό, πολιτικό και κοινωνικό ύφος του Μίλαν Κούντερα. Θεωρείται από τα καλύτερα του και προηγείται της Αβάστακτης ελαφρότητας του είναι. Σε αυτό το βιβλίο μέσα από τους ήρωες και μπόλικους συμβολισμούς ο Μίλαν Κούντερα καλεί τους συμπατριώτες του να ξεσηκωθούν εναντίον των Ρώσων. Μιλά για την καταπίεση, για τη στέρηση της ελευθερίας για το τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι υποταχτούν αντί να αγωνιστούν.

Το Βιβλίο του γέλιου και της λήθης βρίσκεται στο μεταίχμιο της συγγραφικής δράσης αλλά και της προσωπικής ζωής του Κούντερα και αποτελεί ίσως το πιο ιδιόμορφο έργο του.

Δεν θα γράψω άλλα για το βιβλίο. Θα παραθέσω μερικά αποσπάσματα που μου άρεσαν ιδιαίτερα.

• Ο Μίρεκ ισχυρίστηκε πως ήταν απλώς γνωστή του και αρνήθηκε κατηγορηματικά πως είχαν σχέση. Γιατί το μεγάλο μυστικό της ζωής το ήξερε καλά: οι γυναίκες δεν ψάχνουν για ένα ωραίο άντρα, ψάχνουν για ένα άντρα που είχε ωραίες γυναίκες. Το να έχεις λοιπόν άσχημη φιλενάδα, ήταν σφάλμα μοιραίο.

• Ζήλευε τόσο πολύ; Τον πρώτο καιρό στους μεγάλους έρωτές τους, ούτε λόγος. Πέρασαν όμως τα χρόνια και αυτό που βιώνει σήμερα είναι σαν ζήλεια.

• Ας το πω διαφορετικά. Κάθε ερωτική σχέση βασίζεται σε άγραφες συμφωνίες, τις οποίες υπογράφουν απερίσκεπτα οι ερωτευμένοι τις πρώτες βδομάδες του έρωτά τους. Βρίσκονται ακόμα σαν μέσα σε όνειρο, αλλά παράλληλα, χωρίς να το ξέρουν συντάσσουν, σαν άτεγκτοι νομικοί τις λεπτομερείς ρήτρες του συμβολαίου τους. Αχ εραστές, προσοχή αυτές τις πρώτες επικίνδυνες μέρες! Έτσι και πάτε στον άλλο πρωινό στο κρεβάτι, θα πρέπει να του το πηγαίνετε εφ’ όρου ζωής, αν δεν θέλετε να σας κατηγορήσουν για έλλειψη αγάπης και προδοσίας. 

• Για να ξεπαστρέψεις ένα λαό, του αφαιρείς πρώτα τη μνήμη. Καταστρέφεις τα βιβλία του, τον πολιτισμό του, την ιστορία του. Και κάποιος άλλος του γράφει βιβλία, του δίνει πολιτισμό και επινοεί για λογαριασμό του άλλη ιστορία. Έπειτα, ο λαός αρχίζει σιγά σιγά να ξεχνά ποιος είναι και ποιος ήταν. Ακόμη πιο γρήγορα θα τον ξεχάσει ο κόσμος γύρω του. 

• Το ήξερε πάρα πολύ καλά, όπως το ξέρω κι εγώ, πως δεν υπάρχει τίποτα πιο αβάστακτο από το να χάνεις τον άνθρωπο που αγαπούσες.
• Το προνόμιο του έρωτα δεν ήταν μόνο παράδεισος, ήταν και κόλαση.