Το Αστείο

Το Αστείο

Μίλαν Κούντερα

Εκδόσεις Εστία

Τον Μίλαν Κούντερα τον αγαπώ. Αυτό για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα από την αρχή, για να μην με κατηγορήσει κανένας για έλλειψη αμεροληψίας.

Βλέποντας όλο τον ντόρο με τους ανθρώπους που τάχα μου κατηγορούν τον πρόεδρο Χριστόφια θυμήθηκα ένα από τα βιβλία του, Το Αστείο.

Ο Μίλαν Κούντερα γεννήθηκε στην Τσεχία, τα τελευταία χρόνια όμως ζει στη Γαλλία. Το Αστείο ήταν το πρώτο του μυθιστόρημα και το έγραψε λίγο πριν από την Άνοιξη της Πράγας. Είναι η ιστορία του Λούτβιχ Γιαχν, ενός φοιτητή που ένα βράδυ στέλλει για πλάκα μια κάρτα στη φίλη του γράφοντάς της: «Ο οπτιμισμός είναι το όπιο του λαού. Το υγιές πνεύμα βρομάει βλακεία. Ζήτω ο Τρότσκι».

Η φίλη του δεν καταλαβαίνει το αστείο. Θεωρεί πως προδίδονται τα κομμουνιστικά ιδεώδη και τον καρφώνει. Στη συνέχεια ο Λούτβιχ διαγράφηκε από το κόμμα, αποβλήθηκε από το πανεπιστήμιο, κατατάγηκε στο στρατό σε τάγμα «τιμωρημένων» και υπηρέτησε τη θητεία του δουλεύοντας στα ορυχεία, στα οποία παρέμεινε «εθελοντικά» άλλα τρία χρόνια.

Διαβάζοντας το αν και γράφτηκε πριν από σαράντα χρόνια, δεν μπορείς να σκεφτείς παρά πόσο επίκαιρο είναι. Είναι λες και έχει γραφτεί σήμερα, για το σήμερα. Ο τυφλός «πατριωτισμός», ο ζήλος για το κόμμα, οι ελευθερίες που χάνονται στο όνομα τάχα ενός μεγάλου ιδανικού, δεν ήταν φαινόμενα επί εποχής Κούντερα μόνο. Δυστυχώς τα ζούμε σε μια διαφορετική τους εκδοχή και σήμερα.

Ο τρόπος γραφής του είναι μοναδικός. Η ειρωνεία άλλοτε κρυφή, άλλοτε φανερή είναι διάχυτη παντού. Αν και τότε ζούσε στην Τσεχία, ο Μίλαν Κούντερα δεν διστάζει να σατιρίζει τα όσα έβλεπε να γίνονται. Πικρό χιούμορ, αυτοσαρκασμός, μικρές και μεγάλες αλήθειες σε κάθε σελίδα του βιβλίου, που αποτελεί μια ηχηρή καταγγελία του σοβιετικού σοσιαλιστικού μοντέλου και του κάθε μοντέλου που βάζει πάνω από τον άνθρωπο την ιδεολογία.

Η πορεία ζωής του Λούτβιχ θα είχε διαφορετική κατάληξη αν δεν έστελλε εκείνη την κάρτα. Η ζωή μας όμως, όπως εύστοχα λέει στην Αβάστακτη Ελαφρότητα του Είναι, δεν κρίνεται από τα αν, αλλά από τις επιλογές που κάνουμε κάθε λεπτό. Ο Λούτβιχ βρέθηκε από ένα αστείο στα ορυχεία και βλέπει τη ζωή του να ρημάζει. Ανήμπορος να αντιδράσει, ανήμπορος να τα βάλει με το πανίσχυρο σύστημα. Στο τέλος θα βρει τα πόδια του και θα είναι ευτυχισμένος.

Υπάρχουν και άλλοι ήρωες στο βιβλίο. Είναι η Λουτσία, η Ελένα, ο Γιάροσλαβ, οι σύντροφοι του Λούτβιχ στο στρατόπεδο. Ο καθένας κουβαλά τη δική του προσωπική ιστορία, τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο. Όλοι είναι σημαντικοί και προσθέτουν κάτι στη μαγεία του βιβλίου. Άλλωστε αποτελεί χαρακτηριστικό του Κούντερα, να κτίζει τις αφηγήσεις του κομμάτακι, κομματάκι, συναίσθημα με συναίσθημα, ειρωνεία με ειρωνεία.

Θα το διαβάσετε μονορούφι. Και δεν θα μπορέσετε να μην σκεφτείτε πόσο μα πόσο σύγχρονο είναι.

Το βιβλίο επανακυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Εστία, με την πολύ καλή μετάφραση και επιμέλεια του Γιάννη Χάρη.

Λυπάμαι το βιβλίο δεν δανείζεται..